لکه زدایی و بررسی متداول ترین لکه‎ها

لکه زدایی

ضعف در فرمول‌های کلی شستشو معمولا ناشی از لوازم تحت استفاده، بار اضافه ماشین لباسشویی، وزن خالص بار و یا مقداری نقص در فرمول شستشو است. لکه زدایی مطلوب با استفاده از کنترل دما، مقدار صحیح قلیا و صابون، درجه آب مناسب،  عملکرد خودکار دقیق و زمان کافی و مناسب حاصل می‎شود.

رعایت مقدار مواد در لکه زدایی

مقدار مناسب مواد در محل وجود لکه در لکه زدایی کافی است اما مقدار بسیار زیادی از این مواد ممکن است موجب کاهش فعالیت خودکار و مانع از لکه زدایی مطلوب شوند.

لکه زدایی منسوجات، چه از نظر اقتصادی و چه از نظر تولیدی فعالیت‏‎های مهم لباسشویی است. هنگامی که از دیدگاه اقتصادی به لکه گیری نگاه می‎کنیم، متوجه می‎شویم که این عملیات بسیاری از منسوجاتی را که به دلیل لک قابل استفاده نیستند، بار دیگر قابل استفاده می‎سازد.

معمولا شناخت ترکیب ساده لکه‎ها و نحوه از بین بردن آن‎ها توسط مسئول لباسشویی، باعث حفظ و آسیب نرسیدن به منسوجات می‎شود.

اولین مرحله در کاهش تعداد منسوجات لکه دار، حداکثر تلاش برای جلوگیری از ایجاد لکه است.

لکه زدایی لکه های متداول

مشکل چگونگی از بین بردن لکه‏‎ها به طور موثر را می‎توان به ۶ بخش تقسیم کرد:

• بخش عمده فرآیند لکه زدایی که بر اساس آن مقدار زیادی زیادی از پارچه‎های لکه دار جمع آوری شوند و در فرمول مخصوص شستشو مورد برسی قرار می‎گیرد.
• لکه‌هایی که نیازمند به یک واکنش سریع از پیش تعیین شده در منبع آب جوش حاوی ترکیبی از صابون و قلیایی می‌باشد.
• اکسیده کردن لکه‌هایی که به عامل زنگ زدگی از قبیل سدیم هیپوکرایت و یا پتاسیم پرمنگنات واکنش نشان می‎دهند.
• لکه‎هایی که عامل احیا کننده از قبیل اسید اگزالیک یا سدیم هیدروسولفات واکنش نشان داده و عموما به عنوان ماده زنگ زدا شناخته می‎شوند.
• لکه‎هایی که مستلزم واکنش سریع با عامل اکسیدانی هستند در پی واکنشی با عامل احیا کنندگی نمایان می‎گردند.
• لکه‎هایی که مستلزم واکنش سریع مخصوصی با حلال‎ها، اسید‎ها و دیگری مواد شیمیایی هستند. معمولا در حدود ۹۵% از لکه‎ها روی پارچه‎های هتل توسط شستشوی مثل از بین می‎روند.

 در ذیل برخی از نکات کلی در مورد لکه زدایی ذکر می‎شود:

• آب سخت به راحتی آب سبک لکه‎ها را از بین نمی‎برد.
• لباسشویی باید لوازم کافی جهت آب داغ را داشته باشد.
• روش شستشو باید به اندازه کافی جهت شستشوی صحیح پارچه‏‎های نخی طولانی باشد.

با فرض این که عوامل کلی بالا کاملا اجرا شوند کنترل ملحفه‎ها جهت وجود لکه تنها بعد از شستشوی آن‎ها لازم و ضروری است. پارچه‎های لک داری که پس از فرآیند شستشو یافت می‎شوند دارای لکه‎های سختی می‎باشند و از این رو هر کدام از آنها نیازمند واکنش سریع خاصی هستند.

پارچه‎ای لک دار با آب داغ در ماشین لباسشویی شسته شوند. شستشو با سفید کننده به مدت ۱۰ دقیقه باید ادامه داشته باشد. آبکشی باید با روش معمولی شروع شود، بجز مواردی که در طی تمام مراحل سیستم قطع شود.

همچنین عملیات اسیدی در دمای بالای (۱۶۰ درجه فارنهایت) صورت می‎گیرد و اسیدی که موجب از بین رفتن زنگ زدگی می‎شود، به مقدار ۴۵۳ گرم در هر ۴۵۳۰۰ گرم پارچه خشک شده اضافه می‎شود.

این عملیات در ۱۰ دقیقه انجام می‎گیرد. در پایان عملیات اسیدی بار (پارچه) با درجه بالای کافی آبکشی سرد می‎شود بنابراین تمام اثرات ماده ترش اسیدی از بین می‎رود. این مراحل آب کشی نباید کوتاه شود زیرا ماده اسیدی اضافه مشکلات را طی فرایند اطو کشی افزایش می‎دهد.

پارچه‎های نخی باید با ph 0.6 قبل از اتمام فرآیند شستشو آب کشیده شوند. ممکن است مقدار کمی از لکه‎ها طی مراحل فوق از بین نرود. چنانچه لکه‎ها قابل تشخیص باشد ممکن است به طور جداگانه با سفید کننده، صابون و روش‎های خاصی واکنش نشان دهند.

این روش‎ها بعدا توضیح داده خواهد شد. روش دیگری برای از بین رفتن لکه‎های سخت، منبعی از آب جوش است. شلنگ بخار به منبع فلزی که از آب کافی جهت پوشاندن ملحفه‎ها جهت عمل شستشو پوشانده شده اتصال پیدا می‎کند.

در ازای هر گالن آب ۶ اونس قلیا افزوده می‎شود و سپس پارچه‎ها را از ۴ تا ۶ ساعت می جوشانند. این روش برای از بین بردن لکه هایی از قبیل آلومینیم و یا اکسید نقره که توسط ملحفه‎هایی که در اثر تماس با سینی‎های نقره جات به وجود آمده‎اند، بسیار موثر است.

متاسفانه، متداول‎ترین و پر هزینه‎ترین روش شستشو، واکنش سریع هر نوع لکه با سفید کننده است.

سفید کننده معجزه نمی‎کند و کار خارق العاده‎ای انجام نمی‎دهد و اگر به طرز نادرستی استفاده شود عمر پارچه‎های نخی را کوتاه می‎کنند.

برای مثال سفید کننده ید، زنگ زدگی و لاک ناخن را از بین نمی‎برد.

متداول ترین لکه‎ها و روش مناسب برخورد با آن‎ها

اکسیده کردن لکه ها

آبجو، کره، شکلات، کاکائو، خردل، پارافین، شربت و… قسمت های لک دار به طور جداگانه در محلول سفیده کننده ولرم قرار دهید. لکه ها را تا زمان از بین رفتن خیس کنید، کاملا آب بکشید و مجددا بشویید.

لکه های تقلیل پذیر

لکه های دارویی، مرکور کروم، تعریق، چای، خون، رنگ و لکه هایی که به موجب تماس به وجود می‎آیند، رنگ های غذایی، ژلاتین میوه، چرم، کبریت و لکه های غذایی ایجاد شده.

عوامل احیا کننده که به عنوان ماده رنگ زدا شناخته شده‎اند را می‎توانید به نام سدیم هیدروسولفات و یا تحت عنوان اسامی متنوع و گوناگون دیگر می‎توانید تهیه کنید.

از محلول‎های داغی که دارای یک و یا دو قاشق سدیم هیدروسولفات و یک چهارم آب است استفاده کنید. اول قسمت لک دار را در محلول سفید کننده فرو ببرید و اگر لکه از بین نرفت آن را در محلول احیا کننده تا زمان از بین رفتن لکه قرار دهید، کامل آب بکشید و مجددا پارچه را بشویید.

لکه زدایی به کمک حلال

رزین (صمغ درخت کاج)، توتون (باغی مانده توتون پیپ)، مداد جوهری، جعبه رنگ، قیر، سس مایونز، آدامس، چسب کاغذ، مگس، کائوچو و… .

از کربن تتراکلرید خالص (از تهویه اساسی مطلوب جهت سلامت و ایمنی خود استفاده کنید.) و یا ترکیبی از تولیدات زیر استفاده کنید.

این مخلوط از یک جزء اسید چرب، دو جزء کربن تتراکلرید و دو جزء متانول و یا بنزن تشکیل شده است.

قسمت لک دار پارچه را به آرامی پاک کنید و یا از سوهان تا زمان پاک شدن و از بین رفتن اکثر لکه ها استفاده کنید.

قسمت های لک دار را با آب بشویید مگر اینکه با ترکیب واکنش سریعی نشان دهند و آنها را در ماشین لباسشویی قرار دهید که توسط حلال کاملا خیس شده باشند.

بررسی لکه های خاصی که ممکن است برای همه ما پیش آمده باشد:

لکه شیر

این لکه باید توسط سیستم شستشوی منظم از بین برود. اگر پاک نشد و از بین نرفت تکه‎ای که دارای لکه است به مدت یک ساعت داخل منبع آب جوش قرار دهید.

بتون

لکه‎ها را با جوهر سرکه بلوری شکل واکنش دهید، با آب خوب بشویید و با محلول سفید کننده ترکیب کنید. در استفاده از جوهر سرکه بلوری شکل به خاطر گاز خطرناک ناشی از آن دقت بسیار به کار ببرید.

خامه و بستنی

اگر این نوع لکه در فرآیند شستشو از بین نرفت، تکه‎ای از پارچه که دارای لکه است را در داخل منبع آب جوش قرار دهید و این تکه‎های لک دار به مدت ۴ تا ۶ ساعت در آب جوش‎، جوشانده شوند و سپس به روش معمولی شسته شوند.

روغن سالاد

اگر این نوع لکه در طی فرآیند شستشو از بین نرفت، لکه‎ها را با کربن تتراکلرید ( از تهویه مناسب جهت سلامت و ایمنی خود استفاده کنید) واکنش دهید، با آب بشویید و با محلول سفید کننده ولرم ترکیب کنید.

رژ لب و رژگونه

در ابتدا این لکه‎ها را با اسید اگزالیک و یا ماده زنگ زدا واکنش دهید. اگر لکه‎ها همچنان باقی ماندند و از بین نرفتند با محلول سفید کننده ولرم واکنش دهید و با سدیم هیدروسولفات ترکیب کنید.

واکس کفش

لکه‎ها را با تتراکلرید واکنش دهید. ( از تهویه مناسب جهت سلامت و ایمنی خود استفاده کنید) اگر همچنان لکه‎ها باقی مانده و از بین نرفتند‎، لکه‎ها را با محلول سفید کننده واکنش دهید‎.

مداد شمعی

لکه‎ها را با ترکیبی از کربن تتراکلرید – اسیدهای چرب ( از فرمولی از یک جزء اسید چرب، دو جزءکربن تتراکلرید، دو جزء متانول و یا بنزن) واکنش دهید.

روغن شمع

اگر این نوع لکه در فرآیند شستشو از بین نرفت‎، لکه را با کربن تتراکلرید واکنش دهید. ( از تهویه مناسب جهت سلامت و ایمنی خود استفاده کنید) هرنوع لکه رنگی اضافه ممکن است با محلول سفید کننده واکنش نشان دهد و اگر همچنان لکه از بین نرفت با سدیم هیدروسولفات ترکیب کنید.

گِل

اگر این نوع لکه در طی فرآیند شستشو از بین نرفت، لکه‎های قهوه‎ای باقی مانده ممکن است توسط ماده زنگ زُدا و یا اسید اگزالیک از بین روند‎.

علف و چمن

لکه‎ها را با الکل چوب و با اسفنج که به مقدار کمی جوهر سرکه اضافه شده پاک کنید. اگر هر رنگ دیگری باقی ماند و از بین نرفت لکه‎ها را با محلول سفید کننده واکنش دهید.

روغن

قسمت‎های لک‎دار را در تتراکلرید کربن خیس کنید. ( از تهویه مناسب جهت سلامت و ایمنی خود استفاده کنید) اگر لکه‎های قهوه‎ای رنگ پخش شد، این لکه‎ها را با ماده زنگ زُدا و یا اسید اگزالیک واکنش دهید.

لاک ناخن

این نوع لکه‎ها را با استون پاک کنید. (استون ماده‎ای قابل اشتعال است و با احتیاط استفاده شود) سپس بشویید و جهت از بین بردن رنگ‎های اضافه و باقی مانده با سفید کننده ترکیب کنید.

یُد

این نوع لکه را با ۱۰ درصد محصول تری فسفات سدیم واکنش دهید (پاک کنید)

زنگ زدگی آهن

این نوع لکه‎ها را با اسید اگزالیک، سدیم و یا آمونیوم، اسید فلوراید و یا ماده زنگ زُدای مرکب پاک کنید، بعد از پاک کردن کاملا بشویید.

توتون

اگر این نوع لکه با محلول سفید کننده از بین نرفت‎، قسمت لک دار را در محلول حاوی ۹۵ درصد الکل اتیلیک خیس کنید و سپس در محلول سفید کننده وارد کنید‎.

رنگ روغن

قسمت لک دار را در کربن تتراکلرید خیس کنید. ( از تهویه مناسب جهت سلامت و ایمنی خود استفاده کنید) اگر لکه قهوه‎ای رنگ باقی ماند، لکه را با اسید اگزالیک و یا ماده زنگ زُدا واکنش دهید.

مواد شیمیایی که در این بخش نام برده شد. را می‎توان به راحتی از داروخانه‎های محلی و یا به طور عمده از عمده فروشان مواد شیمیایی و عرضه کنندگان لوازم لباسشویی تهیه کرد. سدیم هیدروسولفات، سدیم تری فسفات، اسید اگزالیک، باید در آب کافی جهت قرار دادن پارچه‎های لک دار در آب، حل شوند. سدیم تری فسفات ۱۰ درصد محلول را تشکیل می‎دهد و جهت استفاده در مواقع ضروری می‎توان آن را در بطری ریخت. اسید چرب الکل چوب، جوهر سرکه بلوری شکل، کربن تتراکلراید و آستون، مایع هستند.