آموزش نگهداری دیگ بخار در مرحله بهره‎برداری

نگهداری درست از دیگ بخار در زمان بهره‎برداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ در صورت بی‎توجهی به آن خسارات و حوادث ناگواری در مراکزی که از دیگ بخار استفاده می‎کنند، رخ خواهد دارد.  برای نگهداری دیگ بخار، اپراتور باید با بخش‎های مختلف دستگاه و همچنین عملکرد مخصوص هرکدام از آنها کاملاً آشنا باشد تا بتواند با بررسی‎های دوره‎ای بوجود آمدن اشکال در عملکرد آنها را تشخیص داده و به رفع عیوب احتمالی بپردازد.

نکات ضروری در نگهداری دیگ بخار

برای نگهداری اصولی از دیگ بخار ملزم به رعایت مواردی هستیم که به ذکر چند عدد از آنها می پردازیم:

1. چنانچه درب عقب و جلوی دیگ بخار خوب آب‎بندی نشود، گازهایی که به سالن نفوذ می‎نمایند در اثر رطوبت به علت داشتن SO2، تبدیل به SO3 می‎شوند، که از نظر تنفس برای پرسنل فنی بسیار مضر خواهد بود.
2. چنانچه هر ۳ ماه یکبار داخل لوله‎ها شستشوی فیزیکی نگردد، (همانطوریکه در بند ۱ متذکر شدیم) افت انرژی ایجاد خواهد شد.
3. چنانچه نور سالن دیگ بخار محاسبه نشده باشد پس از مدتی از نظر بینایی مشکلاتی برای پرسنل ایجاد خواهد شد.
4. در اثر نامیزان بودن فن (از نظر بالانس)، صدای مشعل زیاد می‎گردد که علاوه بر خراب کردن قطعات منصوب روی مشعل، از نظر شنوایی نیز مشکل آفرین خواهد شد.
5. اگر مشعل خوب بسته نشود و اپراتور در زمان روشن شدن مشعل به جرقه نگاه کند، مشعل پس زده و باعث مرگ خواهد شد.

آموزش نگهداری دیگ بخار

برنامه روزانه نگهداری دیگ بخار

برای نگهداری اصولی از دیگ بخار اپراتور ملزم به اجرای موارد زیر به‎صورت روزانه می‎باشد:

1. در ابتدا لازم است که شیر ورودی شیشه آبنما را بسته و شیر تخلیه آن را باز نمایید، بخار باید با سرعت بالا از شیشه‎ها عبور نماید. پس از چند ثانیه خروج بخار، شیر تخلیه آبنما را بسته و این بار شیر ورودی را باز کنید، آب باید به سرعت به داخل شیشه آبنما بازگردد. کند بودن این عمل نشانگر گرفتگی یکی از مجراها می‎باشد که باید در اولین فرصت شناسایی شده و رفع عیب گردد.
2. برای کاهش املاح موجود در آب هر روز شیر تخلیه دیگ بخار را برای چند دقیقه باز کنید تا عملیات تخلیه انجام شود.
3. روغن‎های نشت شده را روزانه تمیز کرده و محل نشتی را آب‎بندی نمایید.
4. مواد شیمیایی رسوب‎گیر را روزانه داخل منبع بریزید.
5. در صورت نیاز دستگاه سختی‎گیر را احیاء کنید.
6. شیشه بازدید شعله را هر روز تمیز کنید.

برنامه هفتگی نگهداری دیگ بخار

برای نگهداری اصولی از دیگ بخار اپراتور ملزم به اجرای موارد زیر به‎صورت هفتگی می‎باشد:

1. برای برسی مدار کنترل شعله، وقتی که مشعل روشن و در حال کار است چشم الکترونیکی را بردارید، باید بلافاصله شعله قطع شده و چراغ اخطار روشن گردد و آژیر شروع به کار نماید.
2. در صورت مشاهده رسوب روی جعبه دنده روغن روی مشعل، بعد از خاموش کردن مشعل آن را تعویض نمایید.
3. در صورت مشاهده رسوب در الکترودهای جرقه‎زن و فنجانک، آن‎ها را پاک نمایید.
4. علائم خبری دیگ بخار از قبیل آلارم‎ها و لامپ‎ها را، کنترل کنید.
5. در صورت نیاز فیلتر صافی پمپ تغذیه را تعویض نمایید.
6. اتصالات دمپر هوا و سوخت مورد بررسی قرار بگیرد.
7. چشم الکتریکی را با پارچه نرم و تمیز پاک کنید.

برنامه ماهانه نگهداری دیگ بخار

برای نگهداری اصولی از دیگ بخار اپراتور ملزم به اجرای موارد زیر به‎صورت ماهیانه می‎باشد:

1. روغن‎کاری موتورهای الکتریکی طبق دستورالعمل کارخانه سازنده در برنامه ماهیانه ضرورت دارد.
2. کلیه اتصالات و شیرآلات را کنترل کرده و در صورت وجود اشکال آن‎ها را رفع عیب نمایید.
3. عملکرد صافی سوخت را مورد بررسی قرار داده و آن‎ را با گازوییل شستشو دهید.
4. گریس‎کاری یاطاقان‎های پروانه دمنده باید به صورت ماهیانه انجام گیرد.
5. در صورت ایجاد گرفتگی در صافی پمپ، آن را باز کرده و تمیز نمایید.
6. پمپ تغذیه را از نظر نشت و ایجاد سر و صدا بررسی کنید.

برنامه شش ماهه نگهداری دیگ بخار

برای نگهداری اصولی از دیگ بخار اپراتور ملزم به اجرای موارد زیر به‎صورت شش ماهه می‎باشد:

1. در صورت وجود دوده در داخل لوله‎ها، آنها را توسط برس تمیز نمایید.
2. مشعل را کاملاً تمیز کرده و مطمئن شوید که نشتی وجود ندارد.
3. داخل بویلر را از رسوب و زنگ‎زدگی پاک نمایید.

لازم به ذکر است فواصل زمانی بین تمیز نمودن لوله‎ها از دوده و بررسی رسوب و زنگ زدگی، با توجه به میزان بهره‎برداری از دیگ بخار تعیین می‎گردد. ولی باید در نظر داشت که حداکثر فاصله زمانی تمیز کردن لوله‎ها بیش از سه ماه نباشد چون با تمیز نگه‎داشتن لوله‎ها بازدهی بویلر بیشتر خواهد بود.

در صورت تمیز نکردن لوله‎ها به مدت طولانی نه تنها ظرفیت اسمی بویلر کاهش می‎یابد بلکه از عمر لوله‎ها نیز کاسته می‎شود. در نتیجه موارد ذکر شده راندمان دستگاه به شدت با افت مواجه می‎گردد.

بازرسی‎های دوره‎ای حین بهره‎برداری

با توجه به اینکه هر ساله شاهد اتفاقات ناگوار شامل آتش‎سوزی و انفجار در مراکزی که از دیگ‎های بخار استفاده می‎کنند هستیم، پیش‎بینی خطرات احتمالی و جلوگیری از بروز آنها در حین بهره‎برداری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می‎باشد.

طبق قانون وزارت کار و اداره استاندارد ایران، دیگ‎های بخار در فواصل مشخص حین بهره‎برداری به درخواست بهره‎بردار، باید مورد بازرسی فنی قرار بگیرند و پس از طی مراحل تست از تأییدیه قانونی برخوردار گردند.

در طی این بازرسی‎ها تمامی اجزای اصلی شامل پوسته، کوره، محفظه آتش، صفحات انتهایی، آتش‎دان‎ها، مقاوم‎های میله‎ای، مجاری و… از نقطه نظر وضعیت خوردگی، صدمات مکانیکی، تغییر فرم، ترک، شکستگی، رسوبات و دوده مورد بررسی قرار می‎گیرند. همچنین قسمت‎های مختلف دستگاه مورد تست ضخامت‎سنجی قرار خواهند گرفت.

علاوه بر موارد ذکر شده، در بازرسی‎های دوره‎ای عملکرد تمامی لوازم جانبی دیگ بخار شامل شیشه، آب‎نما، مشعل، لول کنترل، شیر اطمینان بررسی شده و دیگ نسوزکاری و عایق‎کاری می‎گردد. یکی از نکات مهم دیگر در این بازرسی‎ها، بررسی وضعیت آب مصرفی دستگاه می‎باشد.

نکات ضروری در رابطه با اجزای مختلف دیگ بخار

رعایت نکات زیر در رابطه با دیگ بخار ضرورت دارد:

1. اگر روی هر منبع تحت فشار سه عامل اصلی که شامل: مانومتر دقیق، سوپاپ اطمینان سالم و کالیبره شده، پرشر سوئیچ (کنترل فشار ) استاندارد نباشد، مخازن منفجر و ایجاد حادثه خواهند کرد.
2. اگر مخازن تحت فشار و یا لوله‎هایی که فاقد عایق هستند، هر ساله رنگ آمیزی نشوند، در اثر رطوبت و حرارت توأم در سالن تأسیسات در مدت زمان کمتری از بین خواهند رفت.
3. اگر شیر فلکه‎هایی‎که در روی خطوط انتقال نصب شده است، بطور برنامه ریزی شده گریس‎کاری و یا روغن‎کاری نشوند، پس از مدت کوتاهی از بین خواهد رفت.

نکات ضروری در رابطه با قطعات کنترلی دیگ بخار

محفظه احتراق

در زمان بهره‎برداری در فواصل زمانی مشخص داخل لوله‎های دیگ بخار را از رسوب و دوده پاک کنید. رسوب و دوده‎ها معمولاً در پشت دیگ بخار جمع می‎شوند. امکان دسترسی به تمامی لوله‎ها با باز کردن درب جلو و عقب دیگ بخار وجود دارد در نتیجه به راحتی می‎توان با باز کردن دریچه انفجار به درون محفظه راه یافت و رسوب‎های دوده‎ای که در آنجا جمع شده است را به سادگی کاملاً پاک کرد و آنها را از بین برد.

پاک کردن رسوبات داخل لوله‎ها با استفاده از برس مخصوص انجام می‎گیرد. در پایان عملیات پاکسازی دیگ بخار از رسوب و دوده، برای نصب مجدد درب‎های جلو و عقب لازم است که کلیه نوار نسوزها تعویض گردند.

کنترل فشار

به دلیل بالا بودن فشار در بویلرها کنترل فشار این دستگاه‎ها به جهت حفظ ایمنی دستگاه ضرورت دارد. این عمل توسط پرشر سوییچ‎ها انجام می‎گیرد. طبق استاندارد بهتر است که دو عدد پرشر سوییچ بر روی کلکتور نصب گردد.

در صورت بالا رفتن فشار دیگ بخار، سوییچ فشار عمل کرده و همزمان با به صدا در آورن آژیر دستگاه، فرمان خاموش شدن را به مشعل دستگاه صادر خواهد کرد. اگر هرگونه اختلالی در عملکرد پرشر اول رخ دهد پرشر دوم که پرشر سوئیچ اطمینان می‎باشد، وارد عمل شده و فرمان لازم را صادر می‎کند. اگر هیچکدام از دو پرشر سوئیچ عمل نکنند، شیر اطمینان به صورت مکانیکی بخار اضافی را از دستگاه خارج کرده و از حادثه انفجار جلوگیری خواهد کرد.

کنترل سطح آب

لول کنترل وظیفه کنترل سطح آب دیگ بخار را بر عهده دارد. هنگامی که دیگ بخار در حال کار است، روزانه با باز نمودن شیر زیر لول کنترل آب داخل آن را تخلیه کنید. اگر آب داخل لول کنترل روزانه تخلیه نشود ممکن است در عملکرد قطعه اختلال ایجاد شده و باعث بروز خسارات جبران ناپذیر گردد. شیر زیر لول سوئیچ سه وضعیت متفاوت تخلیه آب لول، وضعیت نرمال و تخلیه دیگ بخار به بلودان را ایجاد می‎کند.

تخلیه لول کنترل

به منظور تخلیه لول کنترل شیر را در جهت عقربه‎های ساعت بچرخانید، شیر در وضعیت بلودان قرار گرفته و آب، بخار و رسوب ایجاد شده تخلیه می‎گردد. به محض پایین آمدن بیش از حد سطح آب در وضعیت تخلیه، لول کنترل فرمان خاموشی مشعل و روشن شدن پمپ را صادر خواهد کرد.

عمل تخلیه را تا تمیز شدن آب خروجی ادامه دهید و سپس شیر تخلیه را ببندید. اگر بعد از بستن شیر تخلیه سطح آب به طور اتوماتیک به حالت اول بازنگشت و یا مشعل خاموش نشد ممکن است اختلالی در عملکرد لول کنترل بوجود آمده باشد؛ در نتیجه باید لول کنترل تعویض گردد.

برای قرار دادن شیر تخلیه روی وضعیت نرمال آن را در جهت خلاف عقربه‎های ساعت بچرخانید. آب به داخل لول وارد می‎شود و بصورت اتوماتیک سطح آب مورد نظر را تأمین می‎کند.

برای تغییر وضعیت شیر، لازم است که شیر را در هر وضعیت به طور کامل تا انتها بچرخانید، و سپس جهت چرخش را معکوس نمایید، چرا که وجود یک ضامن، باعث عدم چرخش شیر در جهت عکس خواهد بود.

تخلیه دیگ بخار به بلودان

به منظور تخلیه دیگ بخار به بلودان شیر تخلیه لول کنترل را در حالت میانه قرار دهید. اگر شیر در حالت میانه باشد، در هیچکدام از دو وضعیت قبلی نیست، و با باز کردن شیر متصل به بویلر، آب بویلر به بلودان تخلیه خواهد شد.

شیر اطمینان

عملکرد شیر اطمینان را مرتباً مورد بررسی قرار دهید. ممکن است در مسیر خروج بخار از شیر اطمینان رسوب ایجاد شود و در مواقع نیاز از بازشدن شیر جلوگیری به عمل آورد. عدم تخلیه به موقع بخار اضافی دیگ بخار، خطر انفجار دیگ‎خانه را افزایش می‎دهد.