دیگ بخار چدنی چیست؟

دیگ بخار چدنی یکی از انواع دیگ بخار می‎باشد که از چدن خاکستری برای تولید آن استفاده می‎گردد. دیگ‎های چدنی در ظرفیت‎های مختلف و به صورت یک تکه و یا پره‎ای ساخته می‎شوند.

دیگ‎های بخار چدنی یک تکه برای تولید آب گرم و بخار فشار ضعیف کاربرد دارند و تولید آنها در کشورمان بسیار محدود است؛ دیگ بخار چدنی پره‎ای بر اساس ظرفیت حرارتی، از تعدادی پره چدنی تشکیل شده‎اند.

این پره‎ها می‎توانند به صورت افقی یا عمودی ساخته شوند که در فضای وسط پره‎ها شعله مشعل قرار می‎گیرد و جهت افزایش بازده دیگ و حداکثر استفاده از انرژی حرارتی سوخت، در محیط پره‎ها مجراهای خاصی در نظر گرفته شده‎اند که گازهای داغ حاصل از احتراق از آنها عبور می‎کنند.

دیگ‎های پره‎ای چدنی عملکردی شبیه نوع لوله آبی دارند؛ در داخل دیگ چدنی انتقال حرارت از شعله به دیواره دیگ باید از طریق تشعشع صورت گیرد و نباید شعله به طور مستقیم به دیواره دیگ برخورد کند چون فراهم کردن چنین شرایطی مستلزم فضای زیادی است. لذا در دیگ‎های خانگی این اصل رعایت نمی‎شود و برای جلوگیری از برخورد مستقیم شعله با بدنه، پره‎های دیگ در داخل آن آجرچینی می‎کنند.

هر دیگ برحسب ظرفیت آن شامل یک پره جلو، یک پره عقب و تعدادی پره وسط است که پره جلو و عقب با یکدیگر و با پره‎های وسط تفاوت دارند ولی تمام پره‎های وسط یکسان هستند.

دیگ بخار چدنی

مونتاژ (جمع کردن) دیگ چدنی

اتصال پره‎ها به یکدیگر از بالا و پایین به‎وسیله قطعه‎ای به نام بوش صورت می‎گیرد که دو طرف سطح خارجی آن به صورت مخروط ناقص (کونیک) تراشیده شده است و برای آنکه عمل آب‎بندی به خوبی انجام شود به هنگام استفاده از بوش، آن را به ضد زنگ آغشته می‎کنند.

عمل اتصال پره‎های جلو، وسط و عقب دیگ به یکدیگر و بستن بقیه قطعات آن را جمع کردن دیگ می‎گویند. کارخانه یا نمایندگی‎های فروش، قطعات دیگ‎های چدنی را به صورت مجزا به خریدار تحویل می‎دهند و سپس توسط افراد متخصص در محل موتورخانه بر روی فونداسیون جمع می‎شوند.

دیگ چدنی باید طوری جمع شود که بین پره‎های آن هیچ درزی وجود نداشته باشد؛ در غیر اینصورت مشکلات متعددی را به همراه خواهد داشت. که در ادامه به شرح آنها می‎پردازیم.

1. در هنگام روشن بودن مشعل سر و صدای مشعل تشدید می‎شود.
2. هنگامی که مشعل خاموش می‎شود به دلیل منفی بودن فشار داخل محفظه احتراق دیگ نسبت به محیط، هوای سرد محیط سریع به داخل محفظه احتراق نفوذ کرده و جایگزین گازهای داغ حاصل از احتراق می‎شود؛ لذا دیگ سریع سرد می‎شود که این امر از یک طرف باعث افزایش مصرف سوخت شده و از طرف دیگر تنش حرارتی به دیگ وارد می‎کند.
3. در هنگام روشن بودن مشعل، وجود درز بین پره‎ها سبب به هم خوردن فشار داخل محفظه احتراق و به تبع آن اختلال در پارامترهای احتراق مانند دمای شعله، شکل شعله، نسبت هوا به سوخت، ترکیب محصولات احتراق، بازدهی مشعل و… می‎شود.

مزایای دیگ‎های چدنی

از مزایای دیگ‎های چدنی می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. در برابر خوردگی و زنگ زدگی بسیار مقاوم هستند.
2. به دلیل قابلیت جدا شدن پره‎های دیگ، حمل و نقل آنها آسان است و ظرفیت حرارتی آنها با افزایش یا کاهش تعداد پره‎ها قابل تغییر است.
3. در صورت شکستن پره‎ها، می‎توان آنها را با پره نو تعویض کرد و احتیاجی به تعویض تمامی دیگ نیست.

معایب دیگ‎های چدنی

از معایب دیگ‎های چدنی می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. از مشکلات اصلی این دیگ‎ها ترک برداشتن جدار پره‎ها در اثر تنش‎های حرارتی، فشار زیاد سیستم، ایجاد رسوب روی سطح داخلی پره و… است که در اینصورت پره باید توسط فرد متخصص تعویض شود و در صورتی که هنگام تعویض پره دقت کافی به عمل نیاید دیگ مشکل آب‎بندی و دودبندی پیدا می‌کند.
2. نسبت به کندانس دود بسیار ضعیف هستند.
3. مقاومت آنها در برابر برخورد مستقیم شعله پایین است و در صورتیکه در داخل دیگ آب نباشد و مشعل بیش از ۵ دقیقه روشن بماند، کل پره را باید تعویض کرد.
4. برای مناطق خیلی سرد که امکان شوک حرارتی وجو دارد مناسب نمی‎باشد.